درمان تومورهای مغزی و نخاعی کودکان در یک نگاه

تومورهای مغزی و نخاعی بیماری‌ایست که در آن سلول‌های غیرعادی در بافت‌های مغز و یا نخاع تشکیل می‌شوند.

تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی انواع بسیاری دارد. تومور‌ها در اثر رشد غیرعادی سلول‌ها به‌وجود آمده و ممکن است در مناطق مختلفی از مغز و یا نخاع شروع به رشد کنند. تومورها ممکن است خوش‌خیم (غیرسرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) باشند.

مغز و نخاع با هم سیستم اعصاب مرکزی (CNS) را تشکیل می‌دهند.

مغز بسیاری از اعمال مهم بدن را کنترل می‌کند.

مغز دارای سه قسمت اصلی است:

مخ که بزرگ‌ترین قسمت مغز است، در بالای سر قرار دارد. مخ، فکر کردن، یادگیری، حل مسئله، احساسات، گفتار، خواندن، نوشتن، و حرکات ارادی را کنترل می‌کند.
مخچه، که در قسمت پایین‌تر پشت مغز (نزدیک وسط پشت سر) قرار دارد، حرکت، تعادل و حالات بدن (طرز ایستادن و قرارگرفتن) را کنترل می‌کند.
ساقه مغز، مغز را به نخاع متصل می‌کند. این قسمت پایین‌ترین قسمت مغز است (دقیقاً بالاتر از پشت‌گردن). ساقه مغز، تنفس، ضربان قلب، و اعصاب و عضله‌هایی را که در دیدن، شنیدن، راه‌رفتن، حرف زدن و خوردن به‌کار می‌روند کنترل می‌کند.

نخاع، مغز را به اعصاب بیش‌تر قسمت‌های بدن وصل می‌کند.

نخاع ستونی از بافت عصبی است که از ساقة مغز به قسمت مرکزی پشت کشیده می‌شود. نخاع توسط سه لایه نازک از غشا پوشانده می‌شود. این غشاها توسط استخوان‌های مهره (ستون فقرات) احاطه شده‌اند. عصب‌های نخاع پیام‌ها را بین مغز و دیگر نقاط بدن مبادله می‌کند، از قبیل علامتی از طرف مغز جهت حرکت دادن عضلات و یا از طرف پوست به مغز دربارۀ حس لامسه.

تومورهای مغزی و نخاعی سرطان شایع در دوران کودکی هستند.

گرچه سرطان به‌ندرت در کودکان اتفاق می‌افتد، ولی تومورهای مغزی و نخاعی بعد از لوسمی و لنفوم سومین نوع رایج از سرطان دوران کودکی هستند. تومورهای مغزی می‌توانند در کودکان و نیز در بزرگسالان اتفاق بیفتند. معمولاً درمان کودکان با درمان بزرگسالان متفاوت است. (جهت آگاهی بیش‌تر به مقاله درمان دربارۀ تومورهای مغزی بزرگسالان مراجعه شود)

این مقاله به توصیف درمان تومورهای اولیه مغز و نخاع می‌پردازد (تومورهایی که در مغز و نخاع شروع می‌شوند). درمان تومورهای متاستاتیک مغز و نخاع که به تومورهایی اطلاق می‌شود که در دیگر قسمت‌های بدن شروع شده و به مغز و یا نخاع سرایت می‌کنند، در این خلاصه مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.

تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی انواع مختلفی دارد.

تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی براساس نوع سلولی که در آن به‌وجود آمده‌اند و یا اینکه تومور در ابتدا در کجا در سیستم اعصاب مرکزی CNS تشکیل شده است نام‌گذاری می‌شوند.

آستروسیتوم‌ها

آستروسیتوم‌های دوران کودکی تومورهایی هستند که در سلول‌هایی به نام آستروسیت به‌وجود می‌آیند. آنها می‌توانند تومورهای درجه بالا و یا درجه پایین باشند. درجه تومور توصیف می‌کند که سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ چگونه به نظر می‌رسند و اینکه تومور چقدر سریع احتمال رشد و انتشار دارد. آستروسیتوم‌های درجه بالا تومورهایی هستند که بسیار سریع رشد کرده و بدخیم هستند. آستروستیوم درجه پایین تومورهایی هستند که به کندی رشد می‌کنند و احتمال کمتری دارد که بدخیم باشند. (جهت آگاهی بیش‌تر به خلاصه‌های در درمان آستروسیتوم مخچه‌‌ای در دوران کودکی، درمان گلیوم بدخیم آستروسیتوم مخ در دوران کودکی و درمان گلیوم مسیر بینایی و هیپوتالاموسی در دوران کودکی مراجعه کنید.)

تومور آتیپیک تراتوئید/ رابدوئید

تومورهای آتیپیک تراتوئید/ رابدوئید تومورهایی هستند که بسیار سریع رشد کرده و اغلب در مخچه به‌وجود می‌آیند. آنها ممکن است در دیگر نقاط مغز و نیز در نخاع رشد کنند. (برای آگاهی بیش‌تر به مقاله در درمان تومور آتیپیک تراتوئید/ رابدوئید در سیستم اعصاب مرکزی در دوران کودکی مراجعه کنید.)

گلیوم ساقه مغز

گلیوم‌های ساقه مغز در دوران کودکی در ساقه مغز تشکیل می‌شوند. (قسمتی از مغز که مغز را به نخاع وصل کند). (برای آگاهی بیش‌تر به خلاصه درباره درمان گلیوم ساقه مغز در دوران کودکی مراجعه کنید.)

تومور رویانی سیستم اعصاب مرکزی

تومورهای رویانی سلسله اعصاب مرکزی CNS در دوران کودکی در سلول‌های مغز و نخاع و در هنگامی‌که جنین شروع به رشد می‌کند به‌وجود می‌آیند. این تومورها شامل موارد زیر هستند:

تومورهای آتیپیک تراتوئید/ رابدوئید CNS (برای آگاهی بیش‌تر به مقاله درباره درمان تومور آتیپیک تراتوئید/ رابدوئید در سیستم اعصاب مرکزی در دوران کودکی مراجعه کنید.)
اپاندیمو بلاستوما
مدولوبلاستوما
مدولواپتیلیوما
تومورهای پینئال پارانشیمی
پینئوبلاستوما
تومورهای نورواکتو درمال فوق چادرینه‌ای اولیه (Spnet)

(برای آگاهی بیش‌تر به مقاله درباره درمان تومورهای جنینی در سیستم اعصاب مرکزی در دوران کودکی مراجعه کنید.)

تومور ژرم سل سیستم اعصاب مرکزی

تومورهای ژرم سل سیستم اعصاب مرکزی در سلول‌های ژرم که سلول‌هایی هستند که در اسپرم و یا تخمک رشد می‌کنند، به‌وجود می‌آیند. انواع مختلفی از تومورهای ژرم سل در دوران کودکی وجود دارد. این موارد شامل ژرمینوم‌ها، کارسینوم جنینی کیسه زرده، کوریوکارسینوم، و تراتوم است. یک تومور ژرم سل ترکیبی دارای دو نوع تومور ژرم سل در خود است. تومورهای ژرم سل می‌توانند خوش‌خیم و یا بدخیم باشند.

تومورهای مغزی ژرم سل معمولاً در مرکز مغز نزدیک به غده پینئال تشکیل می‌شوند. غده پینئال یک عضو بسیار کوچکی در مغز است که ملاتونین تولید می‌کند. ملاتونین ماده‌ای است که چرخۀ خواب و راه رفتن را کنترل کند. تومورهای ژرم سل می‌توانند به دیگر قسمت‌های مغز و نخاع سرایت کنند.

کرانیوفارنژیوم

کرانیوفارنژیوم در دوران کودکی تومورهایی هستند که معمولاً در بالای غده هیپوفیز تشکیل می‌شوند. غده هیپوفیز در مرکز مغز و در ناحیه پشت بینی قرار دارد. اندازه آن در حدود یک نخود بوده و بسیاری از اعمال مهم بدن از جمله رشد را کنترل می‌کند. کرانیوفارنژیوم به‌ندرت گسترش می‌یابد، اما قسمت‌های مهمی از مغز از قبیل غده هیپوفیز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. (برای آگاهی بیش‌تر به مقاله درباره درمان کرانیوفارنژیوم در دوران کودکی مراجعه کنید.)

اپاندیموم

اپادیموم در دوران کودکی تومورهایی با رشد کند هستند که در سلول‌هایی تشکیل می‌شوند که فضاهای پرشده از مایع در مغز و نخاع را می‌پوشانند. (برای آگاهی بیش‌تر به خلاصه درباره درمان اپادیموم در دوران کودکی مراجعه کنید.)

مدولوبلاستوم

مدولوبلاستوم در دوران کودکی در مخچه تشکیل می‌شوند. (برای آگاهی بیش‌تر به مقاله درباره درمان تومورهای جنینی در سیستم اعصاب مرکزی در دوران کودکی مراجعه کنید.)

تومورهای نخاع

تومورهایی با انواع سلولی مختلف ممکن است که در نخاع به‌وجود آیند. تومورهای نخاع درجه پایین معمولاً گسترش نمی‌یابند. تومورهای نخاع درجه بالا ممکن است به دیگر نقاط در مغز و یا نخاع نفوذ کنند.

تومور نورواکتودرمال فوق چادرینه‌ای اولیه

تومورهای نورواکتودرمال فوق چادرینه‌ای اولیه در دوران کودکی (Spnet) در سلول‌های نابالغ مخ تشکیل می‌شوند. (برای آگاهی بیش‌تر به مقاله درباره درمان تومورهای جنینی در سیستم اعصاب مرکزی در دوران کودکی مراجعه کنید.)
گلیوم مسیر بینایی و هیپوتالاموسی
گلیوم مسیر بینایی و هیپوتالاموسی در دوران کودکی در مسیر بینایی و نیز هیپوتالاموسی مغز تشکیل می‌شود. مسیر بینایی شامل عصب باصره، کیاسمای اوپتیک، و دستگاه بینایی است. مسیر بینایی پیام‌ها را از چشم به مغز و از مغز به چشم ارسال می‌کند. هیپوتالاموس ناحیه‌ای از مغز است که حرارت بدن، گرسنگی و تشنگی را کنترل می‌کند. (برای آگاهی بیش‌تر به مقاله درباره درمان گلیوم مسیر بینایی و هیپوتالاموسی در دوران کودکی مراجعه کنید.)

علت بسیاری از تومورهای مغزی و نخاع دوران کودکی ناشناخته است.

علائم تومورهای مغزی و نخاعی دوران کودکی در همه کودکان یکسان نیست.

سردردها و دیگر علائم ممکن است توسط تومورهای مغزی و نخاعی به‌وجود آیند. دیگر شرایط نیز ممکن است همین علائم را به‌وجود آورند. اگر هر یک از علائم زیر اتفاق بیفتد فرد بایستی به یک پزشک اطلاع دهد.

تومورهای مغزی

سردردهای صبحگاهی و سردردهایی که بعد از استفراغ برطرف می‌شوند.
حالت تهوع مکرر و استفراغ.
مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری.
از دست دادن تعادل و اشکال در راه‌رفتن.
خواب آلودگی غیرمعمول و یا تغییر در سطح فعالیت.
تغییرات غیرمعمول در شخصیت و یا رفتار.
تشنج.
افزایش در اندازه سر(در نوزادان).

تومورهای نخاعی

درد در ناحیه پشت و یا دردی که از پشت به سمت بازوها و یا پاها گسترش می‌یابد.
تغییر در عادات اجابت مزاج و یا اشکال در ادرارکردن.
ضعف در پاها.
اشکال در راه رفتن.

علاوه بر این علائم در تومورهای مغزی و نخاعی، برخی کودکان قادر نیستند که به رشد خاص و نقاط عطف رشد از قبیل نشستن، راه‌ رفتن و صحبت کردن در قالب جمله برسند.

تست‌هایی که جهت معاینه مغز و نخاع استفاده می‌شوند برای تشخیص تومورهای مغز و نخاع نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تست‌ها و فرآیندهای زیر ممکن است مورد استفاده قرار گیرند:

معاینه فیزیکی و سابقه خانوادگی: به معاینه‌ بدن فرد جهت بررسی علائم عمومی سلامت او از قبیل علائم بیماری، شامل تورم و یا هر چیز غیرمعمول دیگر اطلاق می‌شود. پیشینه سلامت بیمار و بیماری‌های قبلی او و درمان آنها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
معاینه عصبی: به یک سری سؤال‌ها و آزمایش‌ها برای بررسی مغز، نخاع و عملکرد اعصاب گفته می‌شود. این معاینه وضعیت ذهنی فرد، هماهنگی و توانایی در راه رفتن به‌طور طبیعی، و اینکه عضلات، حس‌ها و عکس‌العمل‌ها چگونه عمل می‌کنند را مورد بررسی قرار می‌دهد. به این معاینه ممکن است اسامی Neuro Exam و یا Neurologic Exam نیز اطلاق شود.
آزمون نشانگر تومور سرم خون: فرآیندی است که در آن نمونه‌ای از خون بررسی می‌شود تا به اندازه‌گیری مقدار مواد خاصی که توسط اعضا، بافت‌ها و یا سلول‌های تومور در بدن آزاد می‌شوند بپردازند.

هنگامی‌که مواد خاصی در میزان زیاد در خون یافت شود می‌تواند مربوط به انواع خاصی از سرطان باشند. این علائم نشانگر تومور نامیده می‌شوند.

ام‌آر‌آی(MRI)-تصویربرداری تشدید مغناطیسی- همراه با گادولینیم: فرآیندی است که طی آن از یک آهنربا، امواج رادیویی، و یک کامپیوتر جهت عکس‌برداری دقیق از مغز و نخاع استفاده می‌شود. ماده‌ای به نام گادولینیم به داخل ورید تزریق می‌شود. گادولینیم در اطراف سلول‌های سرطانی جمع شده و باعث می‌شود که آنها در عکس واضح‌تر شوند. این فرآیند همچنین NMRI نامیده می‌شود.
سی‌تی‌اسکن(Cat Scan): فرآیندی است که طی آن عکس‌های دقیقی از داخل بدن و از زوایای مختلف گرفته می‌شود. تصاویر توسط کامپیوتری که به یک دستگاه اشعه ایکس متصل است گرفته می‌شود. ممکن است نوعی مادة رنگی نیز به داخل ورید تزریق شده و یا به بیمار خورانده شود تا کمک کند که اعضا و بافت‌ها واضح‌تر نشان داده شوند. این فرآیند همچنینComputed Tomography, Computerized Tomography , Computerized Axial Tomography نامیده می‌شود.
آنژیوگرام: فرآیندی است که طی آن رگ‌های خونی و جریان خون در مغز مورد بررسی قرار می‌گیرد. مادة رنگی حاجب به داخل رگ خونی تزریق می‌شود. همان‌طور که رنگ حاجب در درون رگ‌ خونی حرکت می‌کند عکس‌هایی با اشعه ایکس جهت بررسی وجود هرگونه مانع و انسداد گرفته می‌شود.
PET اسکن: فرآیندی است که جهت پیدا کردن سلول‌های تومور بدخیم استفاده می‌شود. میزان کمی گلوکز رادیواکتیو به داخل ورید تزریق می‌شود. اسکنر PET در اطراف بدن چرخیده و عکس‌هایی از قسمت‌های که در آن گلوکز استفاده شده است می‌گیرد. سلول‌های تومور بدخیم در عکس‌ها واضح‌تر نشان داده می‌شود، زیرا که آنها فعال‌تر بوده و میزان گلوکز بیش‌تری را در مقایسه با یک سلول طبیعی به خود جذب می‌کنند.

بسیاری از تومورهای مغزی در دوران کودکی تشخیص داده شده و با جراحی برداشته می‌شوند.

اگر پزشکان فکر کنند که تومور مغزی در فرد وجود دارد، یک نمونه‌برداری جهت برداشتن نمونه‌ای از بافت صورت می‌گیرد. برای تومورهای مغزی، نمونه‌برداری از طریق برداشتن قسمتی از جمجمه و استفاده از سوزنی جهت برداشتن نمونه‌ای از بافت صورت می‌گیرد. آسیب‌شناس برای پیدا کردن سلول‌های سرطانی به بررسی بافت مورد نظر در زیر میکروسکوپ می‌پردازد. اگر سلول‌های سرطانی یافت شوند، پزشک ممکن است تا آنجا که امکان دارد تومور را به‌صورت بی‌خطر در طی همان جراحی خارج سازد. آسیب‌شناس سلول‌های سرطانی را جهت پی‌بردن به نوع و درجه تومور مغزی هم مورد بررسی قرار می‌دهد. درجه تومور بستگی به این دارد که سلول‌های سرطانی تا چه حد در زیر میکروسکوپ غیرطبیعی به نظر رسیده و تومور تا چه حد سرعت رشد و گسترش دارد.

ممکن است آزمایش‌های زیر بر روی نمونه برداشته شده صورت گیرد:

مطالعه IHC (ایمونوهیستوشیمیایی): یک نوع آزمون آزمایشگاهی است که طی آن ماده‌ای از قبیل یک آنتی‌بادی، رنگ، و یا رادیوایزوتوب به نمونه بافتسرطانی اضافه می‌شود تا آنتی‌ژن‌های خاصی مورد آزمایش قرار گیرد. این نوع مطالعه جهت یافتن تفاوت بین انواع مختلف سرطان استفاده می‌شود.
میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترون: آزمونی آزمایشگاهی است که طی آن سلول‌های داخل نمونه بافت زیر یک میکروسکوپ معمولی بسیار قوی بررسی می‌شود تا تغییرات خاصی در درون سلول‌ها مورد مطالعه قرار گیرد.
تحلیل ژنتیک سلولی: آزمونی آزمایشگاهی است که طی آن سلول‌های داخل نمونه بافت در زیر یک میکروسکوپ بررسی می‌شود تا تغییرات خاص در کروموزوم‌ها مورد مطالعه قرار گیرد.

برخی تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی توسط آزمایش‌های عکس‌برداری تشخیص داده می‌شوند.

برخی اوقات به‌دلیل محلی که تومور در مغز و یا نخاع تشکیل شده، نمونه برداری و یا جراحی نمی‌تواند بدون خطر باشد. این تومورها براساس نتایج به‌دست آمده از آزمایش‌های عکس‌برداری و دیگر فرآیندها تشخیص داده می‌شوند.

عوامل خاصی بر بهبودی تأثیر می‌گذارند.

بهبودی بستگی به موارد زیر دارد:

اینکه آیا هیچ‌گونه سلول‌های سرطانی بعد از عمل جراحی باقی مانده‌است.
نوع تومور.
محل تومور.
سن کودک.
اینکه آیا تومور تازه تشخیص داده شده است و یا عود کرده است (برگشته است).

مراحل تومورهای مغزی و نخاع در کودکان

نکات کلیدی در این قسمت

در تومورهای مغزی و نخاعی دوران کودکی، گزینه‌های درمان بستگی به عوامل متعددی دارد.
اطلاعات به‌دست آمده از آزمایش‌ها و فرآیندهای انجام شده جهت پیدا کردن تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی جهت تعیین گروه خطر تومور استفاده می‌شوند.
سرطان از سه طریق در بدن گسترش می‌یابد.

در تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی، گزینه‌های درمان بستگی به عوامل متعددی دارد.

مرحله‌بندی، فرآیندی است که جهت پی‌بردن به اینکه سرطان تا چه حد منتشر شده و آیا به داخل مغز، نخاع، و یا دیگر قسمت‌های بدن رسوخ کرده است یا نه؟

جهت برنامه‌ریزی درمان سرطان، پی‌بردن به مرحله سرطان بسیار مهم است.

در تومورهای مغزی و نخاعی درکودکی، هیچ نوع سیستم مرحله‌بندی استانداردی وجود ندارد. در عوض، برنامه‌ریزی درمانسرطان بستگی به عوامل متعددی دارد:

نوع تومور و مکانی که تومور در آن تشکیل شده است.
اینکه آیا تومور به تازگی تشخیص داده شده است و یا اینکه عود کرده است. یک تومور مغزی و یا نخاعی که به تازگی تشخیص داده شده است توموری است که هرگز درمان نشده باشد. تومور مغز و یا نخاع در دوران کودکی که عود کرده است توموری است که بعد از درمان مجدداً برگشته است. تومورهای مغزی و نخاعی در دوران کودکی ممکن است در همان مکان اول و یا در نقطه دیگری از مغز و یا نخاع عود کنند. گاهی تومور در محل دیگری از بدن برگشت می‌کند. تومور ممکن است چندین سال بعد از درمان عود کند. آزمایش‌ها و مراحلی از قبیل نمونه‌برداری، که در تشخیص و مرحله‌بندی تومور استفاده می‌شوند، ممکن است جهت تشخیص توموری که عود کرده است نیز به‌کار روند.
درجه تومور: درجه تومور بستگی به این دارد که سلول‌های سرطانی تا چه حد سریع رشد کرده و گسترش می‌یابد. دانستن درجه تومور و اینکه آیا هیچ سلول سرطانی بعد از جراحی باقی مانده است جهت برنامه‌ریزی درمان مهم است. درجه تومور در همه موارد برنامه‌ریزی درمان تومورهای مغزی و نخاعی به‌کار برده نمی‌شود.
گروه خطر تومور: گروه‌های خطر عبارتند از خطر میانه، خطر کم، متوسط، و خطر بالا. گروه‌های خطر براساس مقدارتومور باقی‌مانده بعد از جراحی، انتشار سلول‌های سرطانی در درون مغز و نخاع و یا دیگر قسمت‌های بدن یا محل تشکیل تومور و سن کودک تعیین می‌شوند. گروه خطر جهت برنامه‌ریزی درمان تمامی انواع تومورهای مغزی و نخاعی به‌کار برده نمی‌شود.

نظرات شما عزیزان:

رز